Din Felsefesi Temel Kavramları ve Temel Problemleri
Din Felsefesi Temel Kavramları ve Temel Problemleri
A. DİN FELSEFESİNİN KONUSU
Din
felsefesi, dini konu edinen, dinin temellerini ve öğelerini ele alan,
sorgulayan felsefe
dalıdır. Başka bir deyişle din felsefesi, dinin felsefe açısından ele alınması, din hakkında düşünme ve açıklamadır. Din felsefesi dine ahlak ve
sanat felsefelerinde olduğu gibi rasyonel, objektif ve eleştirel olarak
yaklaşır.
Dine Felsefi Açıdan Yaklaşım:
Dine
felsefi yaklaşım her şeyden önce din gerçeğini kabul eden ve anlamlandırmaya çalışan
bir yaklaşımdır. Dini dinin temel kavramlarını ve inançlarını değerlendirmek, din gerçeğine eleştirel bir gözle
yaklaşmakla olur. Bunu da felsefe yapabilir.
Din felsefesi,
dini tanımlamaya, açıklamaya ve anlamlandırmaya, dinsel kavramları ve davranış
biçimlerini felsefi temeli üzerinde savunmaya ya da eleştirmeye, dinlerin
kullandığı dili çözümlemeye yönelik felsefe araştırmalarından meydana gelir.
Teoloji İle Din Felsefesinin Farkı:
Teoloji (ilahiyat) de tıpkı din felsefesi gibi dini ve Tanrıyı konu alır. Teoloji, doğrudan doğruya inanca dayanır; inancın sınırları dışına çıkmaz. Teoloji açıklamalarında Tanrının gönderdiği kutsal kitaplara, peygamberlerin bildirdiklerine ve din alimlerinin yorumlarına dayanır.
— Teoloji dogmatik ve otoriteye dayalıdır, din
felsefesi özgür düşünme,
nesnel olma ve sorgulamayı temel alır.
— Teolojinin amacı inananların
inançlarını güçlendirmektir, din felsefesi ise dinin ilkelerini sorgular kişilerin dindar olmalarına çalışmadığı gibi
inançları sarsmaya da kalkışma.
— Teoloji belli bir dini ele alırken, din felsefesi genel olarak din ya da dinleri ele alır.
B. DİN FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMLARI
Tanrı: Evrende
var olan her şeyin yaratıcısı olduğuna ve tekliğine inanılan yüce varlık.
Mucize: Mucize, insan aklının ölçülerini aşan, doğa yasalarının
dışına çıkın, düşünce ilkelerinde değil de, dini inanca dayanan bir oluştur.
Vahiy: Peygamberlere gelen ilahi ilham anlamına gelir. İlahi bir
nitelik taşıyan ana düşünce, vahiy yoluyla peygamberlere bildirilir.
Peygamber: Peygamber, her dinde Tanrı'nın buyruğunu insanlara bildiren
elçidir.
İman: Dinin ortaya koyduğu doğrulara inanmaya denir.
İbadet: Tanrının buyruklarını yerine getirmeye ibadet adı verilir.
Yüce: İncanca ölçüleri aşan, sınırlanamayan, önünde eğinilen
üstün varlık anlamına gelir.
Kutsal: Din açısından saygıya değer olan, Tanrı ya da peygamberler tarafından kutsanmış olandır.
C. DİN
FELSEFESİNİN TEMEL PROBLEMLERİ
2. Tanrının Varlığı Problemi: Din, Tanrının var olduğu inancına dayanır. Ban göre dinin
temellendirilebilmesi için, Tanrının varlığının kanıtlanması gerekir. Din
felsefesinin de temelinde Tanrının var oluşuyla ilgili kanıtlamalar
bulunmaktadır. Tanrı var mıdır? Tanrının varlığını gösteren kanıtlar nelerdir?
3. Tanrının Temel Niteliklerinin Tanımlanması Problemi: Bu
konuda Tanrının evrene aşkın ya da içkin olduğu şeklinde farklı yaklaşımlar
görülür. Tanrı, bir olan, yaratılmamış olan, ezeli ve ebedi, her şeye gücü
yeten, her şeyi bilen varlık olarak tanımlanır.
4. Vahyin İmkanı Problemi: İnsan ile Tanrı, iki ayrı kategoride varlıktırlar. İnsanın
sonlu, ölümlü, bir yanıyla da maddi varlık olduğu yerde, Tanrı sonsuz, ölümsüz
ve tümüyle manevi bilinen bir varlıktır. Bundan dolayı vahiy açıklamasına
ihtiyaç duyulmaktadır.
5. Tanrıyla Evren Arasındaki İlişkinin Ne Olduğu Problemi: Tanrı doğaya aşkın bir varlık mıdır yani doğaüstü bir
varlık mıdır yoksa panteistlerin (tümtanrıcılar) söylediği gibi Tanrı evrenin
içinde midir?
6. Evrenin Yaratılışı Problemi: Evren Yaratılmış Mıdır? Yoksa evren öncesiz ve sonrasız mıdır? Bazı görüşler Tanrı
tarafından yaratıldığını söylerken bazıları ise yaratılmadığını ezeli ve ebedi
olarak var olduğunu söylerler.
7. Ruhun Ölümsüzlüğü Problemi: insan ruhu acaba beden yok olup gittiği zaman ortadan kalkar mı yoksa başka bir yerde var olmaya devam eder mi? Bu konuda da diğerleri gibi iki görüş ortaya çıkmıştır.
D. TANRI'NIN
VARLIĞINA İLİŞKİN BAZI YAKLAŞIMLAR
Tanrının varlığı konusunda üç temel yaklaşım bulunmaktadır.
1. Tanrının Varlığını Kabul Edenler: Tanrının
varlığını kabul eden yaklaşımlar üç tanedir. Teizm, Deizm, Panteizm.
a) Teizm: Tanrıya inanma anlamına gelir, Tanrıya inanmama anlamına gelen Ateizme karşıdır. Teizm, Tanrının varlığını ve onun evrenin yaratıcısı, koruyucusu ve egemeni olduğunu kabul eden dini felsefedir. Teizme göre Tanrı öncesiz ve sonrasızdır. Dünyayla sürekli ilişki içindedir. Evrende olup biten her şey onun iradesinin ürünüdür.
b) Deizm: Deizm,
Tanrının varlığına inanmakla birlikte Tanrının evrenden aşkın (transandantal)
olduğunu, evrenin dışında olduğunu, bir kez yaratıp sonradan evrene müdahale
etmediğini savunur. Deizm iki temel
ilkeye dayanır.
* Varlığı akılla bilinen Tanrı anlayışı
* Evrenin yaratıldıktan sonra kendi yasalarına göre işleyişi
Deizm dine akılcı açıdan yaklaşmıştır. Mucizelere karşıdır. Batıl
inançlara ve dogmalara itiraz eder. Locke, Rousseau ve Voltaire bu görüşün
savunucularıdır.
c) Panteizm: Panteizim, Tanrı
ile evreni bir kılan, her şeyi Tanrı olarak gören felsefi öğretidir.
Tanrı evrenden ayrı değildir, tam tersine evren ile bir ve aynıdır. Tanrının
doğanın dışında olması mümkün değildir. Tanrı evren ile özdeştir. En önemli
temsilcisi Spinozadır. İlk panteist filozof ise Xenofanes'tir.
2. Tanrının Varlığını Reddedenler:
Tanrının varlığını reddeden görüşlere ateizm,
kişilere de ateist adı verilir. Ateizm "Tanrıtanımazlık"
olarak dilimize çevrilmiştir. Genel anlamda dini inançsızlığı ve tüm dinlere
karşı olmayı ifade eder. Din felsefesinde ateizm evreni yine evrene dayanarak
açıkladığından Tanrı ya da doğal güç diye bir şeyi mümkün kabul etmez. Ateizmin felsefi temeli materyalizmdir.
Tanrının var olmadığını savunan kanıtlar bulmaya çalışır
c. Tanrı'nın Varlığının ya
da Yokluğunun Bilinemeyeceğini Öne Sürenler
Tanrı'ya ilişkin bir bilgiye sahip
olunamayacağını, Tanrı'nın var olduğunun ya da var olmadığının
kanıtlanamayacağını ileri süren felsefi öğretiye agnostisizm(Bilinemezcilik)
adı verilir. Agnostikler, Tanrı'nın var olduğunun ya da var olmadığının ilke
olarak bilinemeyeceğini savunurlar. Onların ileri sürdükleri görüş, Tanrı'nın
varlığı ya da yokluğu değil, bu konuda bizim bilgisizliğimizdir.
Sofistlerin göreli
anlayışları Tanrı'yı da kapsamış, onlar Tanrı'nın varlığının ya da yokluğunun
bilinemeyeceğini ileri sürmüşlerdir. Sofist olan Protagoras,"Tanrı'larla ilgili olarak,
Onların ne var olduklarını ne de var olmadıklarını bilebilirim; çünkü bu konuda
bilgi için konunun karanlıklılığı ve insan yaşamının kısalığı gibi birçok engel
vardır" demiştir.
Din Felsefesi Temel Kavramları Temel Problemleri YGS Felsefe ders notları
2013-04-25 tarihinde Üyeler tarafından DersNotları Felsefe kategorisine eklenen bu içerik toplam 8329 kez ve en son 2024-04-15 14:58:49 tarihinde görüntülenmiş.